Değerli dostlar,
Evren ve kuantum fiziğiyle
ilgilendikçe, varlığımız ve nedenselliğimiz beni her zaman meraklandırıyor. Öyle
büyük bir evren var ki, yanında o kadar küçük ve önemsiziz ki, düşündükçe
içinden çıkamıyorum. Diğer taraftan yaşamın güzelliği, varolmanın gerçekliği
beni mutlu ediyor. Bu konu ile ilgili fizikçiler iki felsefi düşünce etrafında
birleşiyorlar. Birincisi, Kopernik ilkesi, ikincisi ise, antropik ilke.
Kopernik ilkesi, evrendeki
konumumuza ilişkin hiçbir özel durum olmadığını belirtir. Kopernik Dünya’yı
evrenin merkezinden almakla kalmadı, Hubble teleskopu da bize milyarlarca
galaksiden oluşan ve sürekli genişleyen evren kavramını söyleyerek, Samanyolu
galaksisini de evrenin merkezi olmadığını ortaya çıkarttı.
Diğer tarafta ise, bizim bu üç
boyutlu evrenimizde bir dizi şaşırtıcı gerçekliğin bilinci mümkün kıldığının
farkına varmamızı sağlayan antropik ilke vardır. Stephen Hawking şöyle der, “Eğer
büyük patlamadan bir saniye sonraki genişleme oranı yüz bin milyonda bir bile
olsa daha ufak olsaydı, evren mevcut boyutuna ulaşamadan önce yeniden çökerdi.”
Aslında yaşamın ve bilincin ne kadar değerli
olduğu gerçeğini takdir etmeyi hep unutuyoruz. Evrenin en değerli tözlerinden
olan sıvı su kadar basit bir madde bile, Güneş sisteminde belki de galaksimizde,
yalnızca Dünya’mızda ve muhtemelen Jüpiter’in uydusu Europa’da bulunur. İnsan
beyni belki de en yakın yıldıza kadar doğanın Güneş sisteminde yarattığı en karmaşık
cisimdir. Mars ya da Venüs’ün cansız arazilerinin resimlerine bakarken o yüzeylerin
şehirler, ışıklar ve hatta yaşamın karmaşık organik kimyasalları açısından
tamamen çorak olduğu gerçeği ile karşılaşırız. Bu bile bizim yaşamımızın ne
kadar kırılgan olduğunu ve Dünya’daki serpilmesinin nasıl bir mucize olduğunu
takdir etmemizi gerektirir.
Kopernikçi ilke ve antropik ilke
bir anlamda varlığımızın aşırılıklarını parantez içine alan ve evrendeki gerçek
rolümüzü anlamamıza destek olan karşıt yaklaşımlardır. Kimiz ve neden varız?
İyi haftalar diliyorum,
Saygılarımla,
Ufuk Saygın
AQUA Danışmanlık
Yorumlar
Yorum Gönder